પૈસા તમારી જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવા માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. શું તમે જાણો છો કે નોટો જે આપણે રૂપિયાના રૂપમાં વાપરીએ છીએ, તે નોટો ક્યાં બનાવવામાં આવે છે, ક્યાં પ્રિન્ટિંગ થાય છે, કેવા પ્રકારની શાહી વપરાય છે. ચાલો તેના વિશે વિગતવાર જાણીએ.
ભારતીય ચલણી નોટો ભારત સરકાર અને રિઝર્વ બેંક દ્વારા છાપવામાં આવે છે. આ ફક્ત સરકારી પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં છાપવામાં આવે છે. દેશભરમાં ચાર પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ છે. નોટ પ્રિન્ટીંગ નાસિક, દેવાસ, મૈસુર અને સાલ્બોની (પશ્ચિમ બંગાળ) માં કરવામાં આવે છે.
છાપ શાહી મુખ્યત્વે સ્વિસ કંપની એસઆઈસીપીએમાંથી આયાત કરવામાં આવે છે. જેમાં ઇન્ટાગ્લિયો, ફ્લોરોસન્ટ અને ઓપ્ટિકલ વેરીએબલ શાહી (OVI) નો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.જ્યારે પણ શાહીની આયાત કરવામાં આવે ત્યારે તેની રચનામાં જ્યારે ફેરફાર કરવામાં આવે છે, જેથી કોઈ દેશ તેની નકલ ન કરી શકે.
ઇન્ટાગ્લિયો ઇન્ક: નોટ પર દેખાતા મહાત્મા ગાંધીની તસવીર છાપવા માટે તેનો ઉપયોગ થાય છે.ફ્લોરોસન્સ શાહી: આ શાહી નોટની નંબર પેનલ છાપવા માટે થાય છે.ઓપ્ટિકલ વેરિયેબલ શાહી: જો નોટ કiપિ કરવામાં ન આવે તો આ શાહીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
ભારતમાં પેપર મિલ સિક્યોરિટી પેપર મિલ (હોશંગાબાદ) પણ છે. તે નોટો અને સ્ટેમ્પ્સ માટે કાગળ બનાવે છે. જો કે, ભારતની નોટોમાં મોટાભાગના કાગળ જર્મની, જાપાન અને યુકેથી આયાત કરવામાં આવે છે.